TANIM
Doğum sırasında hekime yardımcı olan, hekim olmayan yerlerde doğum yaptıran, ana ve çocuk sağlığının korunması için yürütülen hizmetlerde diğer sağlık personeli ile işbirliği içinde görev alan sağlık elemanıdır.
GÖREVLER
▪ Sağlık kuruluşlarında veya evlerde kadınların hamilelik süresince sağlık kontrollerini yapar, gerekli tavsiyelerde bulunur,
▪ Hekim olmayan yerlerde doğum yaptırır, hastanelerde hekime doğum sırasında yardımcı olur,
▪ Yeni doğum yapan annenin bakımını yapar,
▪ Normal dışı acil doğum vakalarının hastanelere gönderilmesine çalışır,
▪ Bazı kadın hastalıklarının tedavisinde hekimle işbirliği içinde tedaviyi uygular,
▪ Özel bakım gerektiren, prematüre, postmatüre, düşük doğum ağırlıklı veya hasta bebekler dahil olmak üzere; yeni doğan bebek gözlemini ve bakımını yapar,
▪ Aile planlaması, ana-çocuk sağlığı konularında kadınları eğitir,
▪ Sağlık kuruluşlarında altı yaşına kadar çocukların aşılarını yapar.
KULLANILAN ALET VE MALZEMELER
▪ Gebelik izlem çizelgeleri,
▪ Tansiyon aleti,
▪ Dinleme aleti,
▪ Çocuk kalp sesi dinleme aleti,
▪ Derece,
▪ Lavman cihazı (doğumdan önce bağırsakları boşaltmak için),
▪ Enjektör ve iğneler,
▪ Pamuk,
▪ Eldiven,
▪ Bebek küveti,
▪ Steril gazlı bez,
▪ Maske,
▪ Makas,
▪ İpek iplik,
▪ Muşamba ve önlük,
▪ Havlu,
▪ Sabun,
▪ El fırçası,
▪ Tülbent,
▪ Tentürdiyot,
▪ El kantarı
▪ Eğitim araç ve gereçleri kullanır.
MESLEĞİN GEREKTİRDİĞİ ÖZELLİKLER
Ebe olmak isteyenlerin;
▪ Üst düzeyde genel yeteneğe sahip,
▪ Biyolojiye ilgili ve bu alanda başarılı,
▪ İnsanlara yardım etmekten hoşlanan,
▪ Sorumluluk duygusu yüksek,
▪ Çabuk ve doğru karar verebilen,
▪ Temiz, dikkatli, titiz,
▪ Tedbirli, tertipli,
▪ Şefkatli, sevecen,
▪ Bedence sağlıklı, dayanıklı ve soğukkanlı
kimseler olmaları gerekir.Ebelik mesleği yalnızca bayanlara açık bir meslektir.
ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Ebeler, resmi veya özel hastanelerde, dispanser ve sağlık ocaklarında ana çocuk sağlığı aile planlama merkezlerinde görev alabilirler. Çalışma ortamı genellikle temiz ve kapalıdır. Ebeler çalışırken hamile kadınlarla, bebeklerle, 0-6 yaş grubu çocuklarla, doktorlarla, uzman hekimlerle ve diğer sağlık personeliyle iletişim halindedir. Köylerde çalışan ebeler hizmet verirken sık sık seyahat etmek durumundadırlar. Görev yaptığı sağlık kuruluşlarında belirlenen takvime göre nöbete kalmak veya vardiyalı çalışmak durumundadır.
MESLEK EĞİTİMİ
MESLEK EĞİTİMİNİN VERİLDİĞİ YERLER
Mesleğin eğitimi Üniversitelerin Sağlık Yüksekokullarının Hemşirelik Yüksekokulunun ve Sağlık Meslek Liselerinin “Ebelik” bölümünde verilmektedir.
▪ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu Aydın
▪ Atatürk Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu Erzurum
▪ Balıkesir Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu Manisa
▪ Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu Sivas
▪ Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Çukurova Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Dumlupınar Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu Kütahya
▪ Ege Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu İzmir
▪ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Fırat Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Gaziosmanpaşa Tokat Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Giresun Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Haliç Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ İnönü Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ İstanbul Bilim Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ İstanbul Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Kocaeli Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Marmara Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Mersin Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Niğde Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Ondokuz Mayıs Samsun Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Sakarya Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Selçuk Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Trakya Üni Edirne Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
▪ Yüzüncü yıl Üniversitesi Sağlık Yüksek okulu
ÖN EĞİTİMDE BAŞARILI OLUNMASI GEREKEN DERSLER
▪ Sosyal Bilimler,
▪ Fizik, Kimya, Biyoloji gibi fen dersleri,
▪ Türkçe,
▪ Psikoloji.
MESLEK EĞİTİMİNE GİRİŞ KOŞULLARI
Yüksek öğretim kurumlarındaki mesleğin eğitiminin verildiği programlara girebilmek için;
▪ Lise veya dengi okul mezunu olmak,
▪ Genel bakımdan sorumlu hemşirelerin resmi yeterlilik belgesine sahip olmak,
▪ Ebelik eğitimi, lise mezunları için tam gün esasına dayalı en az 4 yıl süreli teorik ve pratik eğitimden oluşur, resmi yeterlilik belgesine sahip genel bakımdan sorumlu hemşireler için 18 aylık veya 3000 saatlik eğitimden oluşur.
▪ Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme sınavında (LYS)
▪ ” Ebelik ” Fakülte lisans programı için yeterli “MF3 ” puan almak, “Ebelik ” Yüksekokul lisans programı için yeterli “(YGS-2)” puan almak gerekmektedir.
▪ Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (ÖSYM) Tercih Bildirim Formunda “Ebelik” lisans programı ile ilgili en az bir yükseköğretim programını tercih etmek gerekmektedir.NOT: Bu bölüme sadece kız öğrenciler alınmaktadır.
▪ Liselerin Sosyal Bilimler, Edebiyat, Sosyal Bilimler ve Edebiyat, Genel Kültür, Dil ve Edebiyat, Türkçe-Matematik, Fen, Fen Bilimleri, Klasik Fen, Matematik, Tabii Bilimler, Sınıf Öğretmenliği alanları ile Öğretmen Okulu ve Köy Enstitüsü mezunları, bu alanda yüksek öğrenim görmek isterlerse, ÖSYM tarafından yapılan Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme sınavında (LYS) diğer alanlardan mezun olanlara göre daha yüksek bir ağırlıklı puan elde etmekte ve öncelikle yerleştirilmektedirler.
▪ Meslek Liselerinin Ebelik, Ebelik-Hemşirelik, Hemşirelik bölümlerinden mezun olanlar ÖSYM tarafından yapılan Yükseköğretime Geçiş Sınavı (YGS) ve Lisans Yerleştirme sınavını (LYS) kazanıp, Ebelik lisans programını tercih etmeleri durumunda ek puan almaları nedeniyle diğer bölümlerden mezun olanlara göre öncelikle yerleştirilmektedirler.
▪ Ana-Çocuk Sağlığı, Ebelik, Hemşirelik ön lisans programını başarı ile bitirenler, ÖSYM tarafından açılan Dikey Geçiş Sınavı’nda başarılı oldukları takdirde, Ebelik, Hemşirelik, Hemşirelik ve Sağlık Hizmetleri, Sağlık Memurluğu lisans programlarına dikey geçiş yapabilirler.
EĞİTİMİN SÜRESİ VE İÇERİĞİ
Mesleğin eğitim süresi Sağlık Meslek Liselerinde ilköğretimden sonra 4 yıl, Sağlık yüksekokullarında ise liseden sonra 4 yıldır.
Eğitimleri süresince; Temel Tıp Dersleri, İç ve Cerrahi Hastalıklar Bilgisi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Dersi, Ana ve Çocuk Sağlığı Hizmetleri ve Eğitimi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bilgisi, Ruh Sağlığı, Ebelikte Yönetim, Aile Planlaması, Ebelik Tarihi ve Deontolojisi, İlkyardım, Bilgisayar Kullanımı, Epidemiyoloji, Tıbbi İstatistik ve Araştırma, Ebelik Esasları, Anatomi, Fizyoloji, Mikrobiyoloji, Histoloji, Farmakoloji, Beslenmeye Giriş, Pataloji, Halk Sağlığı ve Ebeliği, Sosyal Bilimler ve Yabancı Dil derslerini alırlar.
▪ Tedavileri ile bu konuda hastaların eğitimi,
▪ 0-6 yaş grubu çocukların büyümeleri, nasıl beslenecekleri, bakımları, beden ve ruh gelişimleri,
▪ Doğum yaptırılması, doğum öncesi ve sonrası hasta bakımı ve muayenesi,
▪ Epizyotomi uygulaması ve dikiş ile başlaması (Bu,teorik bilgi verme ve klinik pratiği içerir. Dikiş pratiği, epizyotomi sonrası veya basit perianal yırtılmalara dikiş atılmasını içerir gerekirse bu durum simülasyon şeklinde yapılabilir.),
▪ Gebelik, doğum ya da doğum sonrası dönemde risk altında olan 40 kadını izlemesi ve bakımını yapması ( muayene dahil),
▪ En az 100 lohusayı ve sağlıklı yeni doğan bebeği izlemesi ve bakımını yapması (muayene dahil),
▪ Tıbbi ve cerrahi bakımın içinde yer alması (Bu, teorik eğitim ve klinik uygulamayı içermelidir.)
▪ Yatak banyosu yaptırma,
▪ Hastaların psikolojik durumları ile ilgili sorunları, bu durumda alınacak tavır ve davranışlar, hasta-ebe ilişkileri,
▪ Mikropların yapısal özellikleri, insanlara bulaşma yolları ve korunma yöntemleri,
▪ Kan alma ve çeşitli tahlillerin yapılması,
▪ Anne karnında çocuk kalp sesini dinleme, enjeksiyon yapma, serum bağlama ve ateşin ölçülmesi,
▪ Doğum kontrolü ve gebelikten korunma yöntemleri,
▪ Sağlık hizmetlerinde kullanılan istatistiki verilerin nasıl toplanıp değerlendirileceği gibi konulara yer verilmektedir.
▪ Meslek dersleri: hastane, doğumevi ve ana-çocuk sağlığı merkezlerinde uygulamalı olarak yapılır.
▪ Derslerin tanıtımına ilişkin bilgiler ekte yer almaktadır.
EĞİTİM SONUNDA ALINAN BELGE-DİPLOMA VE UNVAN
Sağlık Meslek Liselerindeki eğitimlerini başarı ile tamamlayanlara, Sağlık Meslek lisesi diploması, Yüksek öğrenimlerini başarı ile tamamlayanlara “Ebelik” lisans diploması ve “Ebe ” unvanı verilir.
ÇALIŞMA ALANLARI VE İŞ BULMA OLANAKLARI
Ebeler Sağlık Bakanlığına, Sosyal Sigortalar Kurumu ve üniversitelere bağlı ve özel hastanelerde, doğumevlerinde, çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezlerinde, doğum klinikleri ve dispanserlerde iş bulabilirler. Çalışma koşulları genelde ağır olmasına karşın, ülkenin her yerinde çalışma olanağının da olması bakımından işsizlik sorunu çok azdır. İşsizlik kişilerin çalışma yer ve ortamını beğenmemesinden kaynaklanmaktadır.Sağlık hizmetlerinde sosyalleştirme çalışmalarının yaygınlaşması ile bu alanda da iş alanları oldukça genişlemiştir.
EĞİTİM SÜRESİNCE VE EĞİTİM SONRASI KAZANÇ
EĞİTİM SÜRESİNCE
Yüksek öğrenimleri süresince öğrenciler, Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumunun sağlamış olduğu kredi ve yurt hizmetlerinden yararlanabilirler, ayrıca çeşitli resmi ve özel kurum ve kuruluşlar tarafından sağlanan burslardan faydalanabilirler.
EĞİTİM SONRASI
657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu çerçevesinde kamu sektöründe çalışmaları halinde; yüksek öğretim programlarından mezun olanlar 8. derecenin 1. kademesinden, sağlık meslek liselerini bitirenler 12. derecenin 2. kademesinden maaş alırlar. Maaşlar kıdeme ve belirlenen katsayı artışlarına paralel olarak artar.
Özel hastane, poliklinik vb. yerlerde çalışanlar ise piyasa koşullarına göre zaman içerisinde hizmet süreleri, mesleki deneyim ve bilgilerine göre değişik oranlarda ücret almaktadırlar.
MESLEKTE İLERLEME
Sağlık meslek liselerinden mezun ebeler üniversite sınavlarına girerek yüksek öğrenim yapabilirler. Yüksek öğrenim yapan ebeler ise isterlerse lisans eğitiminden sonra alanlarında mastır (yüksek lisans) ve doktora eğitimi alarak akademik kariyer yapabilirler, yüksek öğretim kurumlarında araştırma görevlisi, doçent, profesör gibi unvanlarla öğretim üyesi olarak görev yapabilirler.
BENZER MESLEKLER
▪ Hemşirelik,
▪ Sağlık Memurluğu,
▪ Laborantlık.
EK BİLGİLER
▪ Ebelerin resmi yeterlilik belgelerinin tanınması için aşağıdaki kriterlerden birini karşılaması gerekir.
▪ Resmi yeterlilik belgesine sahip genel bakımdan sorumlu hemşireler için en az 2 yıl veya 3600 saatlik tam gün süreli eğitim,
▪ Resmi yeterlilik belgesine sahip genel bakımdan sorumlu hemşireler için 18 ay veya 3000 saatlik eğitim ve yetkili kurum tarafından düzenlenen, bir yıl meslekî uygulama yapıldığını gösteren sertifikaya sahip olmak. Bu sertifika, ebe olarak resmî yeterlilik belgesi alındıktan sonra tekabül eden sürede bir hastanede veya bu amaçla kurulmuş bir tıbbî bakım kuruluşunda bir ebe olarak tüm faaliyetlerin yeterli bir şekilde icra edildiğini gösterir.”
▪ Meslek sağlık iş kolunda yer alır.
▪ Yalnızca bayanlara açık bir meslektir.
▪ Çalışma yeri genelde kapalı ortamlardır.
▪ Resmi kurumlarda meslek elemanlarının beyaz forma ve kep giyme zorunluluğu bulunmakta, ancak özel kuruluşlarda özellikle kep takma zorunluluğu bulunmamaktadır.
YARARLANILAN BİLGİ KAYNAKLARI
▪ Meslek elemanları,
▪ 224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkındaki Kanun ve 154 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkındaki Yönerge,
▪ Çeşitli üniversitelerin katalogları,
▪ 2010 ÖSYS Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi Başvuru Kılavuzu,
▪ Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu 2009,
▪ Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim Önlisans Programları Mezunlarının Lisans Öğrenimine Dikey Geçiş Sınavı 2010 Kılavuzu,
▪ ÖSYM Üniversiteler Yükseköğretim Programları ve Meslekler Rehberi-2000,
▪ Türk Meslekler Sözlüğü İİBK Genel Müdürlüğü Yayın NO: 190,
▪ Orta Öğretim Kurumları Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Kılavuzu,2001
▪ Sağlık Meslek Liseleri (Gündüzlü) Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sınav Kılavuzu (Sağlık Bakanlığı- 2001-2002)
▪ Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) üyesi kuruluşlar.
▪ 02.02.2008 tarih ve 26775 sayı ile 31.12.2009 tarih ve 2744931 sayılı Doktorluk, Hemşirelik, Ebelik, Diş Hekimliği, Veterinerlik, Eczacılık Ve Mimarlık Eğitim Programlarının Asgari Eğitim Koşullarının Belirlenmesi ile Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik.
